Kiến nghị số hóa toàn bộ hệ thống thoát nước tại Hà Nội

Mới chỉ đầu tư xây dựng ở khu vực trung tâm

Theo báo cáo của Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội cho biết, quy hoạch thoát nước tại thành phố được lập cho toàn bộ địa giới hành chính Thủ đô với tổng diện tích 3.344,7km² và phần mở rộng ngoài địa giới hành chính Hà Nội, thuộc địa phận các tỉnh Hòa Bình, Hà Nam, Bắc Ninh, Hưng Yên có cùng lưu vực sông. Quy hoạch tổng thể thoát nước mưa của thành phố bao gồm 22 lưu vực với tổng diện tích 125.400ha, 5.405ha hồ điều hòa và 47 trạm bơm (tổng công suất 1.315m³/s). Tuy nhiên, đến thời điểm này, các hạng mục của quy hoạch mới chủ yếu được đầu tư xây dựng ở khu vực trung tâm (gồm lưu vực Tô Lịch, Tả Nhuệ, Long Biên, Hà Đông với tổng diện tích 220km²), trong đó chỉ lưu vực Tô Lịch đã được đầu tư tương đối hoàn thiện (chiếm 35% khu vực trung tâm).

Trước năm 2011, Công ty quản lý toàn bộ HTTN tại các quận (tuyến phố có tên, ngõ lớn), nhưng từ 2011 thực hiện phân cấp quản lý, Công ty đã bàn giao HTTN ngõ xóm cho UBND các quận và chỉ thực hiện quản lý duy tu, duy trì các tuyến phố, trục thoát nước chính. Từ năm 2015 đến nay, đơn vị được giao tiếp nhận thêm trục thoát nước chính tại quận Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm (phần Tả Nhuệ), Hà Đông; toàn bộ HTTN ngõ xóm tại quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Tây Hồ, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Hoàng Mai, Long Biên, Hà Đông và huyện Thanh Trì; các thị trấn và tuyến cao tốc, quốc lộ, tỉnh lộ do TP quản lý sau đầu tư tại các huyện.

Hằng năm, ngay từ quý I, Công ty đã chủ động xây dựng kế hoạch phục vụ thoát nước mùa mưa, phòng chống úng ngập, với mục tiêu đưa nước nhanh nhất về các nguồn tiêu, đảm bảo thoát nước nhanh với trận mưa có cường độ 310mm/2 ngày tại khu vực đã được cải tạo theo dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn II, giảm thiểu tối đa úng ngập ở các khu vực khác thuộc quản lý; thực hiện tốt công tác xử lý, duy trì vệ sinh môi trường các hồ. Nhờ những nỗ lực này, đến nay, bộ mặt HTTN Thủ đô đã được thay đổi đáng kể, năng lực tiêu thoát nước được cải thiện rõ rệt. Trước đây thời gian các điểm úng ngập có thể được tính bằng đơn vị ngày, tuần thì nay chỉ tính bằng phút. Công tác tiêu thoát có khả năng chủ động, không bị phụ thuộc vào mực nước sông Nhuệ, đồng thời trong nhiều trường hợp có thể hỗ trợ tiêu cho sông Nhuệ.

Còn nhiều bất cập

Theo ông Vũ Tiến Hùng, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, bên cạnh những kết quả đạt được trong công tác tiêu thoát nước, HTTN Hà Nội vẫn đang bộc lộ những bất cập, khiến cho hiệu quả thoát nước chưa cao. Cụ thể như tại HTTN lưu vực Tả Nhuệ (từ sông Tô Lịch đến sông Nhuệ), trong năm nay, các dự án xây dựng và cải tạo trạm bơm thoát nước Cổ Nhuế, Đồng Bông 1, Đồng Bông 2, hồ điều hòa Nhân Chính sẽ hoàn thành. Tuy nhiên, với hiện trạng mạng lưới hồ điều hòa, cống mương theo quy hoạch chưa được đầu tư đồng bộ nên khó phát huy hết hiệu quả đầu tư. HTTN tại các khu đô thị đã được đầu tư theo quy hoạch nhưng chưa khớp nối đồng bộ với HTTN hiện trạng. Một số khu đô thị có cốt nền quy hoạch thấp hơn khu vực hiện trạng xung quanh dẫn đến úng ngập khi có mưa như Geleximco, Bắc An Khánh, Resco... Bên cạnh đó, HTTN các huyện (gồm HTTN thị trấn, đường cao tốc, quốc lộ, tỉnh lộ) do không được duy trì thường xuyên, cống rãnh nhiều bùn đất đã làm giảm khả năng tiêu thoát nước. Tại các trục giao thông chính, hướng thoát nước chủ yếu ra các hồ, ao, mương tiêu thủy lợi và đồng ruộng hai bên đường. Song hiện các khu vực này có tốc độ đô thị hóa nhanh, đồng ruộng, hồ ao được thay thế bằng các khu công nghiệp, khu đô thị dẫn đến nguồn tiêu không bảo đảm...

Cũng theo lãnh đạo Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, đơn vị còn gặp nhiều khó khăn, nhất là trong công tác vận hành HTTN. Cụ thể, trên cùng một tiểu lưu vực còn đan xen nhiều đơn vị quản lý, dẫn đến quản lý duy tu, duy trì chưa được đồng nhất, hiệu quả thoát nước chưa cao, do đặc thù thoát nước là tự chảy, HTTN là mạng lưới liên hoàn. Với những khu vực đô thị hóa nhanh, một số tuyến mương nông nghiệp không còn phục vụ tưới tiêu nông nghiệp mà chuyển sang phục vụ thoát nước đô thị, nhưng chưa được bàn giao cho Công ty quản lý. Ngoài ra, còn một số chủ đầu tư, nhà thầu chưa tuân thủ thỏa thuận thoát nước, HTTN của các thị trấn hay quốc lộ, tỉnh lộ không được duy tu duy trì thường xuyên…

Để phát huy hiệu quả công tác tiêu thoát nước, Công ty kiến nghị thành phố sớm ban hành giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải, bùn thải, tính đúng, tính đủ chi phí vận hành, đầu tư; chấp thuận công tác tiếp nhận HTTN đưa vào quản lý duy tu, duy trì chia làm 2 bước: Khi công trình được thi công xong, hệ thống vận hành đảm bảo, được tạm bàn giao cho đơn vị quản lý thoát nước để đưa vào khai thác; công trình chỉ được bàn giao chính thức sau khi có biên bản kiểm tra công tác nghiệm thu để bàn giao đưa vào sử dụng của cơ quan có thẩm quyền; với công trình hạ tầng, thành phố cần chỉ đạo chủ đầu tư tăng mức giữ lại tiền của nhà thầu và chỉ thanh toán khi đã hoàn tất bàn giao Sở Xây dựng, giao Công ty quản lý, duy trì. Đặc biệt về lâu dài, đề nghị thành phố xây dựng bản đồ nền, quy hoạch cao độ nền để làm cơ sở triển khai số hóa toàn bộ HTTN trên địa bàn, nhằm đáp ứng công tác quản lý, giám sát việc thực hiện quy hoạch thoát nước trên địa bàn Thành phố.

Bài và ảnh: MẠNH HUY