Khó nhất là xây dựng ý thức
Cách đây hơn 15 năm, quận Long Biên được tách ra từ huyện Gia Lâm (TP Hà Nội). Ở thời điểm đó, điều kiện dịch vụ, sản xuất công nghiệp và cơ sở hạ tầng giao thông còn hạn chế; tỷ lệ sản xuất nông nghiệp lớn nên ảnh hưởng đến chất lượng xây dựng khu phố văn hóa, văn minh đô thị. Hơn nữa, do đặc điểm văn hóa làng xã, thói quen tiểu nông đã ăn sâu, nhất là các hủ tục lạc hậu tồn tại từ nhiều đời nên những chuyển biến trong xây dựng văn hóa, văn minh đô thị chưa được như kỳ vọng.
Ông Nguyễn Văn Giám, là cán bộ đã nghỉ hưu, hiện đang cư trú tại phường Phúc Lợi đánh giá: Việc xây dựng khu dân cư văn hóa ở quận Long Biên gặp nhiều khó khăn vì dân số trên địa bàn quận tăng nhanh do tốc độ đô thị hóa. Đây được xem là nguyên nhân chính ảnh hưởng rất lớn đến việc xây dựng ý thức văn hóa, văn minh đô thị.
    |
 |
|
Người cao tuổi ở quận Long Biên tham gia các hoạt động để nâng cao sức khỏe. |
Ông Giám phân tích, việc xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị không chỉ là ứng xử giữa con người với con người qua giao tiếp hằng ngày mà còn là hành động của con người với môi trường sống, cảnh quan đô thị... để tạo ra các giá trị đặc trưng. Ông Giám cũng lấy ví dụ minh họa, đơn cử như việc ứng xử của con người với rác thải tại khu dân cư. Quá trình theo dõi, ông Giám nhận thấy, đa phần các hộ gia đình của quận Long Biên không tạo được thói quen phân loại rác thải sinh hoạt thành rác hữu cơ, vô cơ trước khi doanh nghiệp đến thu gom, ngay cả đơn vị thu gom cũng không làm việc này. Hiện cả xã hội đã biết tác dụng của phân loại rác thải nhưng để làm thay đổi ý thức người dân thì rất khó khăn.
Còn cựu chiến binh Nguyễn Văn Tự ở khu phố Thạch Cầu, phường Long Biên thì cho rằng, chủ trương xây dựng khu phố văn hóa, văn minh đã được người dân thông hiểu, nhưng tiếc là tiêu chí đường thông, hè thoáng chưa đạt được nhiều, dù có chuyển biến ở một vài thời điểm chính quyền và ngành chức năng ra quân mạnh mẽ. Nhiều hộ kinh doanh vẫn thản nhiên lấn chiếm vỉa hè, lòng đường sau khi cơ quan chức năng đi qua, gây ùn tắc giao thông, nhất là giờ cao điểm, ở một số tuyến phố chính, đông người. Hơn nữa, ý thức tham gia giao thông đô thị của người dân địa bàn quận Long Biên chưa tốt khiến tai nạn giao thông vẫn xảy ra.
Quan tâm đến vấn đề phòng, chống cháy nổ ở các gia đình, doanh nghiệp, trường học, công sở, bà Trịnh Thị Vân cư trú tại phường Thạch Bàn cho rằng, ý thức phòng, chống cháy nổ của người dân rất hạn chế. Nhiều gia đình không có thiết bị chữa cháy và đặc biệt là không biết xử lý tình huống khi cháy nổ xảy ra. Thực tế ở nhiều khu dân cư, do ngõ nhỏ, đường hẹp nên khi có vụ việc cháy nổ, lực lượng chức năng rất khó tiếp cận để xử lý kịp thời và hiệu quả. Bà Vân kiến nghị, việc xây dựng khu dân cư văn hóa, văn minh đô thị ở quận Long Biên trong thời gian tới cần chú ý nhiều đến vấn đề này, nhất là khi tình trạng dân số tăng mạnh do các dự án xây dựng chung cư ngày một phát triển ở các phường hiện nay.
Các tiêu chí về xây dựng văn hóa, văn minh ở khu dân cư, đô thị có nhiều nội dung khác nhau, song qua ghi nhận đều cho thấy, nếu ý thức người dân tốt, đồng thuận thì việc thực hiện các tiêu chí cũng khả thi và dễ dàng hơn.
Cần sự vào cuộc quyết liệt
Trong xã hội hiện đại, cùng với sự phát triển nhanh của khoa học công nghệ thì các mối quan hệ xã hội, nhu cầu sống... của xã hội thay đổi nhiều so với những thập niên trước. Việc này đã khiến cho khả năng sáng tạo sản phẩm văn hóa, nhất là ở những đô thị, nơi có tốc độ phát triển nhanh như ở quận Long Biên cũng ngày càng đa dạng và phong phú hơn.
|
|
 |
|
Người dân quận Long Biên trồng hoa trên hè phố. |
Theo đồng chí Phạm Hoài Nam, Phó chủ tịch phường Phúc Lợi, xây dựng khu phố văn hóa, văn minh vừa là động lực, vừa là mục tiêu. Muốn để các giá trị văn hóa là động lực thúc đẩy kinh tế-xã hội của địa phương thì vấn đề cốt yếu nhất trong thực hiện là phải cần sự vào cuộc quyết liệt của người dân và cấp ủy, chính quyền cần thực hiện theo hướng phân công, phân nhiệm rõ ràng, làm đâu được đấy. Một trong những kinh nghiệm rút ra ở phường Phúc Lợi đó là, xác định và tổ chức thực hiện mô hình ở nhiều lĩnh vực khác nhau sau đó đánh giá ưu điểm, khuyết điểm rồi nhân rộng trong các khu dân cư. Đồng chí Phạm Hoài Nam lấy ví dụ về mô hình “Thứ bảy xanh” ở phường Phúc Lợi đã triển khai được hơn một năm nay và khẳng định, huy động vốn, trồng cây xanh, vườn hoa, thảm cỏ ở đô thị, khu dân cư đã là một nhẽ nhưng để cho các loại cây xanh, hoa, thảm cỏ phát triển và đem lại diện mạo mới cho các khu đô thị, dân cư thì không phải là dễ. Nếu không có sự phân nhiệm quản lý, không có sự chăm sóc, bảo vệ thường xuyên thì không phát triển được mà ngược lại, trở thành lãng phí.
Theo thống kê của quận Long Biên, trong năm 2018, nhờ thực hiện chủ đề “Vì một Long Biên xanh, sạch, đẹp”, việc xây dựng môi trường văn hóa, văn minh đặc biệt là xây dựng cảnh quan môi trường ở các tổ dân phố và các khu dân cư và công sở trong toàn quận đã có bước phát triển mạnh mẽ, đã có hàng trăm công trình cây xanh, công viên, thảm cỏ được xây mới. Đặc biệt, ấn tượng hơn cả là người dân đã chủ động, ý thức và đoàn kết hơn trong chung tay góp công sức, kinh phí để thực hiện các mô hình, công trình mang lại diện mới trong xây dựng đô thị.
Tuy nhiên, trong các buổi họp, nhiều vấn đề tồn đọng trong xây dựng nếp sống văn hóa ở khu dân cư, khu đô thị cũng được các đại biểu chỉ ra. Họ cho rằng, nếu còn tồn tại một số biểu hiện không đẹp của người dân thì việc xây dựng văn minh đô thị sẽ gặp khó khăn. Như vậy, để giải quyết những vấn đề khó khăn ấy thì then chốt vẫn là phải có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy đảng, chính quyền và người dân. Bởi chỉ khi nào người dân đồng thuận và quyết tâm thực hiện thì hiệu quả xây dựng khu phố văn hóa, văn minh mới đạt kết quả như mong đợi.
MINH TRANG