Hồ Hữu Tiệp nằm trước cổng đình Hữu Tiệp thuộc làng Hữu Tiệp xưa, nay là tổ 16, khu dân cư số 3, phường Ngọc Hà, quận Ba Đình (Hà Nội). Đêm 27-12-1972, máy bay B-52 của không lực Hoa Kỳ chưa kịp gây tội ác tại Hà Nội đã bị bắn rơi, một số bộ phận rơi xuống hồ Hữu Tiệp, số khác rơi ở khu vực Hoàng Hoa Thám. Hàng trăm quả bom chưa kịp cắt rơi vãi khắp vùng Ngọc Hà, Hữu Tiệp. Có quả rơi làm sạt mái nhà, xuyên tường nằm trên hầm trú ẩn… Đây là minh chứng cho những chiến công oanh liệt của quân, dân Thủ đô và bộ đội Phòng không-Không quân trong Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, tháng 12-1972, chống lại cuộc tiến công đường không đánh phá Hà Nội và một số địa phương miền Bắc của không lực Hoa Kỳ.

leftcenterrightdel
Ông Lê Bá Tôn (người đứng thứ hai, từ phải sang) kể lại khoảnh khắc máy bay B-52 rơi. 

Ông Lê Bá Tôn, 73 tuổi, sinh ra và lớn lên tại thôn Hữu Tiệp, từng chứng kiến khoảnh khắc máy bay rơi kể lại: “Máy bay B-52 bị tên lửa của ta bắn trúng, bốc cháy, rơi rải rác xuống các nhà dân trong thôn, nhưng rất may không có cháy lớn xảy ra. Tuy nhiên, có hai quả bom rơi xuống Trường Tiểu học Ngọc Hà, nơi tôi đang đứng chân, xuyên sang nhà dân, khiến 3 người tử vong. Hiện nay, người dân thường quen gọi đây là hồ Ngọc Hà, nhưng thực chất đó là hồ Hữu Tiệp”.

Hiện các mảnh cánh, thân, đuôi, đầu, động cơ… được giữ ở Bảo tàng Chiến thắng B-52 (157 Đội Cấn); phần còn lại dưới hồ được kê trên bệ là thân, nặng khoảng vài chục tấn. Hữu Tiệp nghĩa là có tin chiến thắng. Xác máy bay B-52 nằm giữa lòng hồ đã một lần nữa khẳng định ý chí người dân đất Việt: Dù kẻ thù mạnh đến đâu, hiện đại thế nào thì cũng không chiến thắng nổi ý chí của nhân dân Thủ đô, nhân dân Ngọc Hà nghìn năm văn hiến. Hình ảnh cô gái Ngọc Hà lấy nước tưới cho gánh hoa bên xác máy bay B-52 mãi là hình ảnh đẹp, khắc sâu trong trái tim mọi người, bạn bè quốc tế, tượng trưng cho Hà Nội “một thời đạn bom, một thời hòa bình”.

Nhân dân Ngọc Hà luôn phát huy truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, đấu tranh kiên cường, bất khuất bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quê hương từ thời của những truyền thuyết cho đến khi có Đảng lãnh đạo. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, con em Ngọc Hà đã không quản hy sinh xương máu ở khắp các chiến trường. Có 247 người có công, trong đó có 87 gia đình liệt sĩ, 1 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 58 cán bộ lão thành cách mạng và cán bộ tiền khởi nghĩa, 99 thương binh, bệnh binh, 1 Anh hùng LLVT nhân dân. Để ghi nhận công ơn to lớn của các liệt sĩ, UBND phường đã lập Bia tưởng niệm tại nơi trang trọng nhất trong khuôn viên chùa Vĩnh Khánh.

Đồng chí Nguyễn Thành Quang, Chủ tịch UBND phường Ngọc Hà nói với chúng tôi: “Người Ngọc Hà từ bao đời nay vẫn vẹn nguyên những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc, để phát huy và bảo tồn di tích lịch sử có một không hai trên thế giới-xác máy bay B-52-chúng tôi một mặt luôn tích cực chung tay tham gia làm sạch môi trường hồ, bảo đảm cảnh quan xanh, sạch, đẹp, đồng thời tích cực vận động, tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân có ý thức trong việc bảo vệ di tích lịch sử để mãi là vật chứng cho các thế hệ mai sau học tập và noi theo”.

Bài và ảnh: NGÂN MỸ