Toàn bộ trưng bày của Bảo tàng nhiếp ảnh Lai Xá sử dụng khoảng 140-150 tấm ảnh, 25 pa-nô, bài viết và 14-15 tủ kính, bàn trưng bày khoảng 100-150 hiện vật. Tòa nhà bảo tàng nhiếp ảnh Lai Xá gồm 2 tầng. Tầng 1 là nơi đón tiếp khách và là phần mở đầu của Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá - nơi giới thiệu chung về Bảo tàng. Bảo tàng tái hiện lại biểu tượng một phòng chụp ảnh theo phong cách xưa. Khách tham quan có thể thấy ở đây một chiếc máy ảnh cổ, hộp gỗ trên một chiếc giá 3 chân, tường phía trước ống kính máy ảnh là phông vẽ cảnh quan tùy sở thích của khách mà lựa chọn cảnh để chụp ảnh. Khách tham quan có thể chiêm ngưỡng những bức ảnh đẹp của người Lai Xá treo trên tường dọc theo cầu thang khi di chuyển lên tầng 2. Tại đây, những thành viên của Câu lạc bộ nhiếp ảnh Lai Xá sẽ thường xuyên thay đổi các bức ảnh nghệ thuật (khoảng 20-30 bức) để tạo cho người xem luôn tìm được cái mới mỗi khi trở lại bảo tàng.
Bảo tàng tái hiện lại biểu tượng một phòng chụp ảnh theo phong cách xưa.
Toàn bộ trưng bày chính của Bảo tàng được thể hiện trên tầng 2. Ở đây chia thành nhiều không gian nhỏ, mỗi không gian là một chủ đề riêng. Không gian đầu tiên có tên gọi là: Tổ nghề nhiếp ảnh Lai Xá. Ở đó giới thiệu về cuộc đời cụ Nguyễn Đình Khánh với dấu mốc đặc biệt mở hiệu ảnh có tên Khánh Ký đầu tiên vào năm 1982 ở phố Hàng Da, Hà Nội. Không gian thứ hai là chủ đề về các hiệu ảnh xưa. Ở đây khách tham quan có cơ hội được tiếp cận với một số hiệu ảnh nổi tiếng của người Lai Xá suốt 5 thập niên của đầu thế kỷ 20 cho đến năm 1975. Cũng trong không gian này, du khách có thể tìm hiểu về nhiếp ảnh của người Lai Xá ở miền Bắc Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Không gian tiếp theo dành cho du khách khám phá “bếp núc” của nghề ảnh, đặc biệt là nghề ảnh thời chiến tranh. Không gian này được tạo dựng như trong căn buồng tối in phóng ảnh xưa, tạo cho khách tham quan sự bất ngờ với không gian căn phòng dùng ánh sáng đỏ, như màu đèn đỏ trong buồng tối tráng phim, rửa ảnh. Ở đây còn trưng bày một số máy ảnh, thuốc ảnh, máy phóng ảnh và kỹ thuật chấm sửa ảnh bằng tay.
Du khách đến đây sẽ được trải nghiệm để hiểu người Lai Xá đã vượt qua những khó khăn khan hiếm thuốc ảnh, giấy ảnh thời chiến như thế nào nhưng vẫn cố gắng để phục vụ nhu cầu ảnh của nhân dân và đất nước, tạo ra được những bức ảnh gây xúc động lòng người. Từ phòng tối bước ra, là một phong cách khác, ở đây giới thiệu một số sản phẩm của các bậc tiền bối. Những sản phẩm này được phân loại và kể theo một số chuyên đề về ảnh, đó là ảnh chân dung nhà thờ, nghệ thuật ánh sáng trong chụp ảnh, ảnh ghép và ảnh tô màu bằng tay… Không gian cuối cùng của bảo tàng nói về nghề nhiếp ảnh Lai Xá hiện nay. Mặc dù rất khó khăn trong việc thích ứng với thời đại kỹ thuật số, người Lai Xá vẫn kiên trì nghề ảnh của cha ông.
Một số bức ảnh được trưng bày tại bảo tàng.
Chiếc máy ảnh cổ trưng bày tại bảo tàng.
Ông Nguyễn Đức Căn, Phó chủ nhiệm CLB Nguyễn Đình Khánh cho biết: CLB nhiếp ảnh Nguyễn Đình Khánh được thành lập từ năm 2002 với gần 30 thành viên. Đây là nơi để mỗi thành viên làng Lai Xá có thể trao đổi nghiệp vụ, chia sẻ kinh nghiệm và ngắm nhìn những bức ảnh mỗi lần CLB đi tác nghiệp. Làng Lai Xá cha truyền con nối về nghề nhiếp ảnh, có nhà 4,5 đời làm nghề ảnh, cho nên Nhà nước và các tổ chức xã hội về văn hóa đã công nhận nghệ nhân và trao bảng vàng gia tộc tặng nhiều gia đình.
Có mặt tại bảo tàng Lai Xá, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lân Dũng chia sẻ: "Bảo tàng nhiếp ảnh Lai Xá là bảo tàng về nghề nhiếp ảnh đầu tiên của Việt Nam và đây cũng là nơi thờ cụ Nguyễn Đình Khánh - người đầu tiên ở làng Lai Xá đi vào nghề nhiếp ảnh. Cụ đã xây dựng truyền thống nhiếp ảnh từ làng Lai Xá tỏa ra cả nước với rất nhiều hiệu ảnh nổi tiếng. Những bức ảnh của cụ Khánh chụp, bố mẹ tôi vẫn còn lưu giữ được đến tận bây giờ".
“Làng Lai Xá có nghề nhiếp ảnh độc nhất vô nhị của Việt Nam. Ủy ban xã và thôn muốn lưu lại hình ảnh một nghề đã nuôi sống người Lai Xá và ghi lại những dấu mốc lịch sử của nước Việt Nam, đồng thời lưu giữ lại kỹ thuật làm ảnh để lưu truyền lại cho đời sau, vì thế nhân dân Lai Xá đã quyết tâm đóng góp xây dựng bảo tàng và làng nghề Lai Xá”, nghệ nhân Nguyễn Minh Nhật, Phó chủ tịch Hội làng nghề nhiếp ảnh Lai Xá chia sẻ.
Bài, ảnh: THÚY NGUYỄN