Vậy nhưng thời gian gần đây, ông đã tìm thêm được niềm cảm hứng mới với đề tài về cảnh và người Hà Nội. Phải nói thêm rằng, họa sĩ Trịnh Bá Quát trước khi nghỉ hưu là thành viên thường trực Cuộc vận động sáng tác mỹ thuật toàn quốc về đề tài Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng, thế nên cũng thật dễ hiểu khi tranh về Hà Nội của ông khai thác nhiều những chi tiết chiến trận. Hà Nội trong tranh Trịnh Bá Quát thường đậm chất sử thi, người thì kiêu dũng quật cường, cảnh thì kỳ vĩ. Đôi khi cũng có những ý kiến cho rằng ông hơi tham “thuật lại” những trang lịch sử hào hùng của Hà Nội vào nội dung tranh, song xét cho cùng sự “tham” đấy lại là đặc trưng của tranh Trịnh Bá Quát.

leftcenterrightdel
 Họa sĩ Trịnh Bá Quát bên một góc bức tranh "Hà Nội mùa đông năm 1946" mới được sáng tác gần đây.

Nhà phê bình mỹ thuật Lê Quốc Bảo từng nhận xét: “Tranh của Trịnh Bá Quát khai thác được cái tinh vi mà tinh tế những mô-típ và hòa sắc sẵn có của hiện thực vẽ thêm để tạo nên một bố cục hoàn chỉnh”. Thật vậy, nếu theo dõi cả quá trình sáng tác của họa sĩ Trịnh Bá Quát, người ta sẽ thấy ông rất “đa năng” trong sử dụng chất liệu, cũng như thủ pháp thể hiện. Ông đạt được thành công từ cả tranh hội họa lẫn tranh đồ họa, trong đó đặc biệt đối với tranh cổ động. Thực tế thì ông đã giành được nhiều giải thưởng mỹ thuật quốc gia đối với cả hai chuyên ngành này. Xem tranh của Trịnh Bá Quát, người ta dễ thấy sự tỉ mỉ trong lao động nghệ thuật, từ những nét bút rất chuốt cho đến tư liệu hình ảnh chính xác và phong phú.

Họa sĩ Trịnh Bá Quát được Binh chủng Đặc công cử đi học hội họa tại Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Năm 1987, ông tốt nghiệp loại xuất sắc, dù nhận được nhiều lời đề nghị với cơ hội phát triển nhưng Trịnh Bá Quát quyết định trở lại Binh chủng Đặc công, nơi đã truyền lửa và lòng nhiệt huyết nghệ thuật cho mình. Trên cương vị là họa sĩ rồi ông phát triển đến chức Giám đốc Bảo tàng Đặc công, vừa là người quản lý, vừa là người sáng tác nghệ thuật. Khoảng cuối năm 1994, họa sĩ Trịnh Bá Quát về nhận nhiệm vụ tại Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam, ông đã bắt tay ngay vào cuộc vận động sáng tác mỹ thuật toàn quốc về đề tài Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng, do Tổng cục Chính trị tổ chức. Từ đó đến thời gian chờ nghỉ hưu, Trịnh Bá Quát vẫn khích lệ, lôi kéo niềm đam mê sáng tác của đội ngũ họa sĩ cả trong và ngoài quân đội về đề tài này.

Những sáng tác về đề tài cảnh và người Hà Nội gần đây của họa sĩ Trịnh Bá Quát được đồng nghiệp ghi nhận có phong cách riêng độc đáo. Chủ đề vẫn bám sát những trận đánh lịch sử bảo vệ thành Hà Nội mùa đông năm 1946 và trận "Điện Biên Phủ trên không" năm 1972. Khi được hỏi về những sáng tác mới này, ông tâm sự: “Tôi có hai đề tài làm trụ cột sáng tác, đó là “quê hương và đồng đội” và “quê hương, đất nước, con người một thời hòa bình”, nhiều tác phẩm của hai đề tài này đã được ra mắt công chúng trong hai cuộc triển lãm cá nhân trước đây. Trong tôi luôn có một tình yêu Hà Nội và Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng trong mỗi sáng tác của tôi. Tình yêu đó luôn ẩn trong những bức tranh về quê hương, đất nước, con người và đồng đội”.

Hy vọng một ngày không xa, họa sĩ Trịnh Bá Quát sẽ có một triển lãm cá nhân và chỉ bày riêng tranh về Hà Nội.

Bài và ảnh: ANH LÊ