Bằng tài năng và sự khéo léo, người dân xã Quất Động đã tạo nên những bức tranh vô cùng tinh tế, cùng với lòng yêu nghề, họ đã góp phần gìn giữ và phát huy một nét văn hóa đẹp của Hà Nội.

Làng nghề thêu tay Quất Động hình thành và phát triển từ thế kỷ 17 với những sản phẩm tranh thêu đặc sắc. Tranh thêu Quất Động đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và kiên trì, bởi thời gian thực hiện mỗi bức tranh thêu có thể kéo dài đến mấy tháng. Thợ thêu tranh ở đây có những người làm nghề từ lúc 15, 17 tuổi, có người học theo ông bà từ năm 10 tuổi. Các sản phẩm thêu tay của làng rất đa dạng như gối, khăn trải bàn hay các bộ quần áo dài của các nghệ sĩ. Hiện nay, tranh thêu tay Quất Động còn được biết đến nhiều hơn bởi các dòng tranh trang trí.

leftcenterrightdel
Những người thợ tỉ mỉ thêu từng họa tiết cho bức tranh.

Quất Động nổi tiếng với lối thêu tranh đặc và tranh rỗng. Tranh đặc nghĩa là hình ảnh được lát thành nền rồi sửa các chi tiết. Còn tranh rỗng thì chỉ thêu các chi tiết trên nền vải màu. Đề tài tranh rất đa dạng, khi là phong cảnh làng quê thanh bình hay cảnh phố phường nhộn nhịp, có khi là những bức tranh thêu chân dung. Mỗi đề tài khác nhau lại đòi hỏi ở người thêu sự sáng tạo, khéo léo hơn, có tranh mất nhiều công hơn, kỹ thuật cũng đòi hỏi cao hơn.

Theo nhiều người thợ thêu lành nghề, kỹ thuật thêu tranh theo “phong cách” Quất Động không quá khó nhưng đòi hỏi phải có sự sáng tạo. Thêu không đơn giản là móc những sợi chỉ, mà còn phải sáng tạo theo rung cảm của mình. Tranh thêu phong cảnh phải tự nhiên, tranh động vật phải sinh động. “Khó nhất là thêu con người, gương mặt phải có hồn…, như vậy thì mới bán được tranh”-chị Nguyễn Thị Miền, một người thợ làng nghề, cho biết. Hiện ở Quất Động có khoảng 400 hộ làm nghề thêu, tạo công ăn việc làm cho gần 1.000 lao động. Thu nhập từ nghề thêu chiếm khoảng 40% tổng thu nhập trung bình các hộ.

Thêu tay là một nghề không chỉ yêu cầu sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, sáng tạo mà còn cả sức bền của người thêu. Nghề này tưởng như nhàn hạ nhưng thực chất lại khá vất vả, những người thợ thêu dễ mắc các chứng như đau cột sống, thoái hóa đốt sống cổ, lưng, hoa mắt chóng mặt… Ngồi yên trong nhiều giờ đồng hồ để thêu đồng nghĩa với việc gây ra sự chán nản, mất cảm hứng. Lúc ấy, những người thợ sẽ dừng lại uống cốc trà đá hay nghe một khúc hát dân ca...

Mặc dù gặp không ít khó khăn song sản phẩm thêu tay truyền thống của làng Quất Động vẫn luôn có một chỗ đứng vững chắc trên thị trường bởi sự mềm mại, tỉ mỉ của từng đường thêu. Sản phẩm của làng đã được bán ở nhiều tỉnh, thành phố ở trong và nước ngoài. 

Bài và ảnh: NGỌC MAI - THU HẰNG