Theo đó, nhiều nội dung của đề án đã được triển khai thực hiện, bước đầu đã thu được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, việc xử lý ô nhiễm tại các làng nghề không phải công việc có thể giải quyết trong ngắn hạn và cần sự nỗ lực vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành và bản thân người dân các làng nghề.
Những kết quả bước đầu
Với sự vào cuộc quyết liệt từ sở, ngành từ cấp thành phố đến cơ sở, nhiều nội dung của Đề án Bảo vệ môi trường làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 đã được thực hiện hiệu quả như: Rà soát, đánh giá, phân loại làng nghề; thông tin, tập huấn, phổ biến công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường… Trong danh sách 235 làng nghề thuộc đề án bảo vệ môi trường được UBND TP Hà Nội phê duyệt, tỷ lệ phân loại để áp dụng các phương án bảo vệ môi trường đã đạt trên 95%.
Nhờ các biện pháp tổng thể, từ tuyên truyền, vận động thay đổi nhận thức của người dân, tới các biện pháp về kỹ thuật, công nghệ, quy hoạch… chất lượng môi trường tại các làng nghề đã có những thay đổi tích cực. Tuy nhiên, quá trình này diễn ra còn chậm. Kết quả phân tích môi trường nước tại các làng nghề cho thấy có 99 làng nghề ô nhiễm nghiêm trọng, 78 làng nghề ô nhiễm, 50 làng nghề không ô nhiễm. Trong đó, nhóm làng nghề thủ công mỹ nghệ có 65/228 làng nghề ô nhiễm nghiêm trọng, 64/228 làng nghề ô nhiễm; nhóm làng nghề dệt nhuộm, ươm tơ có 15/228 làng nghề ô nhiễm nghiêm trọng, 7/228 làng nghề ô nhiễm... Trong khi đó, phân tích môi trường đất có 6/228 làng nghề ô nhiễm nghiêm trọng, 1/228 làng nghề ô nhiễm.
    |
 |
| Không khó để nhận ra sự ô nhiễm do quá trình sản xuất tại các làng nghề trên địa bàn TP Hà Nội. |
Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, một trong những lý do chính khiến việc khắc phục ô nhiễm tại các làng nghề diễn ra còn chậm là do người dân vẫn quen với cách làm truyền thống đã tồn tại qua nhiều thế hệ, trong đó có nhiều bí quyết gia truyền. Các làng nghề không chỉ hoạt động kinh tế mà còn là văn hóa, phong tục, tập quán sản xuất gắn bó mật thiết với đời sống nhân dân. Việc thay đổi tư duy, phương thức sản xuất của các hộ dân trong các làng nghề theo xu hướng sản xuất sạch hơn, hạn chế ô nhiễm môi trường không thể diễn ra trong ngắn hạn.
Mặt khác, các hộ sản xuất làm nghề phân tán trong làng nghề; tận dụng diện tích đất ở để làm cơ sở sản xuất, quy mô sản xuất nhỏ, tự phát; sản xuất xen lẫn sinh hoạt gây nhiều khó khăn trong công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là công tác thu gom, xử lý nước thải sản xuất. Do là các hộ kinh doanh, sản xuất cá thể, nguồn lực về vốn và con người hạn chế nên việc đầu tư cho xây dựng các hệ thống bảo vệ môi trường như xử lý, giảm thiểu chất thải từ các quá trình sản xuất rất ít được quan tâm.
Cùng với đó, cán bộ quản lý môi trường các cấp còn thiếu về số lượng và chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Cán bộ chuyên trách về môi trường xã, phường, thị trấn còn yếu, chưa đúng chuyên môn nghiệp vụ môi trường, thiếu về số lượng, không nằm trong biên chế, hưởng mức lương quá thấp. Kinh phí sự nghiệp môi trường, đặc biệt là kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường làng nghề còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu, tình hình thực tế.
Hướng tới phát triển xanh và bền vững
Trên cơ sở những kết quả thực hiện Đề án Bảo vệ môi trường làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội kiến nghị, các cấp, các ngành TP Hà Nội cần tiếp tục duy trì và đưa công tác bảo vệ môi trường trong sản xuất tại các làng nghề vào nền nếp.
Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Lê Tuấn Định cho biết: Năm 2021, sở sẽ tập trung sẽ tập trung triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ với trọng tâm là xử lý nước thải làng nghề. Trong đó, việc triển khai công tác khảo sát, lập dự án thí điểm đầu tư hệ thống xử lý nước thải theo mô hình hợp tác công - tư tại làng nghề dệt Phùng Xá (huyện Mỹ Đức); đầu tư, xây dựng và vận hành quy trình công nghệ xử lý môi trường làng nghề thủ công, mỹ nghệ sử dụng tích hợp công nghệ xử lý mô đun - hóa học chuyên biệt cho các chất sơn mài, phẩm phụ gia; công nghệ thu hồi các chất có thể tái sử dụng…
|
 |
| Hướng tới sản xuất xanh không chỉ giúp tăng khả năng cạnh tranh của các mặt hàng thủ công truyền thống, mà còn mở ra nhiều hướng phát triển mới như du lịch, dịch vụ thân thiện với môi trường. |
Theo ông Lê Tuấn Định, để bảo đảm xử lý ô nhiễm môi trường một cách căn cơ, đòi hỏi sự nỗ lực vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, nhất là chính quyền cơ sở và sự thay đổi tư duy sản xuất của người dân tại các làng nghề. Các địa phương cần xây dựng hương ước, quy ước bảo vệ môi trường làng nghề; thiết lập, đề xuất UBND cấp huyện phê duyệt phương án bảo vệ môi trường, đặc biệt là những làng nghề ô nhiễm và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Cùng với công tác tuyên truyền nâng cao ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường, chính quyền các địa phương cần kiến nghị kịp thời với cơ quan có thẩm quyền hạn chế hoặc không cấp phép mở rộng sản xuất đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường. Về phía cơ sở, hộ sản xuất kinh doanh tại làng nghề cần thực hiện đúng, đầy đủ các nội dung về báo cáo đánh giá tác động môi trường; di dời, chuyển đổi ngành nghề sản xuất hoặc chấp hành các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp xảy ra các sự cố cháy, nổ, rò rỉ hóa chất, phát tán ô nhiễm phải báo cáo UBND cấp xã để chỉ đạo xử lý, khắc phục sự cố kịp thời.
Với các giải pháp tổng thể và sự quyết tâm cao của các cấp, các ngành thành phố, hy vọng sẽ tạo được chuyển mới, đẩy lùi ô nhiễm môi trường tại các làng nghề của TP Hà Nội với mục tiêu phát triển xanh và bền vững.
Bài, ảnh: TUẤN SƠN