Tại Kết luận số 22-KL/TW ngày 7-11-2017 của Bộ Chính trị về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TW về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2011-2020, Bộ Chính trị đã “đồng ý để thành phố Hà Nội được triển khai thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị trong khu vực các quận; tiếp tục củng cố chính quyền nông thôn theo quy định của pháp luật”. Trên cơ sở sự tham gia đóng góp ý kiến tại các hội thảo đã được tổ chức, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo Tổ soạn thảo tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại Thủ đô.

Đáng chú ý, Dự thảo đề án đề xuất hai phương án định hướng thiết kế thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị. Phương án 1 là xây dựng mô hình tổ chức hai cấp chính quyền (cấp thành phố và cấp quận, huyện, thị xã); một cấp hành chính (tại xã, phường, thị trấn). Trong đó, chính quyền thành phố và chính quyền quận, huyện, thị xã về cơ bản cũng giữ nguyên như hiện nay gồm có HĐND và UBND. Về tổ chức chính quyền cấp xã, phường, thị trấn thì không tổ chức HĐND, chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND. Phương án 2 là xây dựng mô hình tổ chức một cấp chính quyền (thành phố), một cấp hành chính (quận, huyện, thị xã) và một cơ quan hành chính đại diện (xã, phường, thị trấn). Theo đó, tổ chức chính quyền thành phố là cấp chính quyền đầy đủ gồm HĐND, UBND như hiện nay.

Tại các cuộc hội thảo, các đại biểu đều nhất trí cho rằng, việc xây dựng đề án trong giai đoạn hiện nay có ý nghĩa quan trọng, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của Thủ đô trong giai đoạn tới. Theo đó, nhiều công trình khoa học nghiên cứu chỉ ra sự khác biệt lớn giữa đô thị và nông thôn đã và đang làm thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức và phương thức quản lý, tác động trực tiếp đến công tác quản lý Nhà nước từ thành phố đến các xã, phường, thị trấn của Hà Nội. Đòi hỏi một cơ chế, chính sách hợp lý cũng như mô hình quản lý phù hợp với đặc thù đô thị của Thủ đô. Mục tiêu chính của việc xây dựng đề án là nghiên cứu, đề xuất các nội dung thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP Hà Nội (đô thị đặc biệt) theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền từ Trung ương cho tới thành phố. Qua đó, nâng cao năng lực tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý của chính quyền Thủ đô, giải quyết kịp thời những nhu cầu chính đáng của người dân, phù hợp với quá trình hội nhập quốc tế. Trên cơ sở đó đề xuất mô hình tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với các khu vực đô thị và nông thôn.

Tại hội thảo lấy ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học và các đồng chí nguyên lãnh đạo thành phố vào đề án mới đây, các đại biểu đề xuất cần đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương ngay trong địa bàn Hà Nội, làm rõ thêm mô hình của riêng khu vực đô thị và nông thôn. Đồng thời, mô hình cần được xây dựng dựa trên quan điểm gọn bộ máy, gọn tổ chức, rõ thẩm quyền, thay đổi cách thức hành động. Cách thức hành động ở đây là hành động vì nhân dân. Ngoài ra, trong quá trình thí điểm phải có lộ trình, phải tính đến công việc trong từng giai đoạn. Trong giai đoạn 1 chỉ nên áp dụng tại khu vực đô thị, tức chỉ nên bỏ HĐND ở cấp phường theo phương án 1. Ngoài hai mô hình được đề xuất, có thể tính toán tới mô hình thứ 3, tức cấp chính quyền thành phố hoàn chỉnh; chính quyền cấp quận, huyện không đầy đủ, có bộ máy được tinh gọn, chức năng do thành phố ủy nhiệm; cấp xã, phường có chính quyền đầy đủ. Cấp thôn giao cho người dân tự quản. 

MẠNH LONG