Tuy nhiên, VHNT nói chung, lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn (NTBD) của Thủ đô nói riêng đang gặp không ít thách thức, thiếu vắng tác phẩm thật sự xuất sắc... Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trò chuyện với NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Liên hiệp các hội VHNT Hà Nội về vấn đề trên.
Phóng viên (PV): Có thể nói, thời gian qua, văn nghệ sĩ Hà Nội luôn giữ mạch chảy chung trong sáng tạo VHNT. Nhưng VHNT nói chung, NTBD nói riêng vẫn thiếu những tác phẩm xuất sắc hoặc tạo nên cú hích lớn thì chưa có. Vậy nguyên do sâu xa là gì, thưa ông?
NSND Trần Quốc Chiêm: Đúng là thời gian qua VHNT Hà Nội chưa có nhiều tác phẩm thật sự nổi bật, gây tiếng vang lớn. Riêng ở lĩnh vực NTBD, Hà Nội hiện có 6 nhà hát (NH) chuyên nghiệp, gồm: NH Chèo Hà Nội, NH Múa rối Thăng Long, NH Ca múa nhạc Thăng Long, NH Xiếc và Tạp kỹ Hà Nội, NH Cải lương Hà Nội và NH Kịch Hà Nội. Đây đều là các đơn vị nghệ thuật có truyền thống, gặt hái nhiều thành công với đội ngũ nghệ sĩ tài năng, đã được vinh danh. Trước thời điểm dịch Covid-19, đa phần các nhà hát này đều “sống khỏe, sống tốt”.
Đại dịch Covid-19 bùng phát gây ra nhiều khó khăn cho các nghệ sĩ Thủ đô. Bởi biên chế của các nhà hát hiện nay rất ít. Các nghệ sĩ trong biên chế phần nhiều lớn tuổi, ít xuất hiện trên sân khấu. Trong giới NTBD có câu “thầy già, con hát trẻ”. Hầu hết các NH hiện nay sử dụng lực lượng diễn viên trẻ và chỉ được ký hợp đồng, ăn lương từ nguồn thu hoạt động biểu diễn của NH. Với tuổi đời còn trẻ, về Hà Nội làm việc, phần lớn phải đi thuê nhà nên các diễn viên, nghê sĩ trẻ phải chật vật với nghề. Một số diễn viên tài năng chán nản, không còn nhiệt huyết, bỏ việc cũng là điều dễ hiểu nếu khó khăn này tiếp diễn quá lâu mà không tìm ra giải pháp.
    |
 |
| Cảnh trong vở diễn "Vùng lạnh" của Nhà hát Kịch Hà Nội.Ảnh: THU CÚC. |
PV: Theo ông, NTBD của Hà Nội cần “vượt khó” bằng cách nào?
NSND Trần Quốc Chiêm: NTBD Hà Nội gặp khó không phải là chuyện hôm nay. Trước đây, các NH công lập cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn như thiếu rạp hát, hoặc có rạp hát nhưng chưa đáp ứng được xu thế biểu diễn mới, khán giả thờ ơ, doanh thu giảm do thị hiếu của khán giả thay đổi... Liên hiệp các hội VHNT Hà Nội đã phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao TP Hà Nội kiến nghị UBND thành phố cho cơ chế đặt hàng sản xuất tác phẩm và phát trên truyền hình. Hải Phòng đã làm được việc này và nâng cao đời sống cho anh em nghệ sĩ. Sân khấu truyền hình là một giải pháp tốt, tạo cơ hội cho các nghệ sĩ trau dồi nghề nghiệp, đồng thời mang lại nguồn thu cho các đơn vị nghệ thuật.
PV: Bên cạnh giải pháp sân khấu truyền hình, Liên hiệp các hội VHNT Hà Nội còn đưa ra những kế sách dài hơi nào, thưa ông?
NSND Trần Quốc Chiêm: Không biểu diễn, nghệ sĩ không có tiền trang trải cuộc sống. Những lúc khó khăn như thế, sự hỗ trợ của Nhà nước là rất cần thiết. NSND Trung Hiếu, Giám đốc NH Kịch Hà Nội, trong cuộc họp với UBND TP Hà Nội mới đây đã cho biết, mấy tháng gần đây, NH chỉ trả lương cho diễn viên trong biên chế, diễn viên hợp đồng không có lương. Điều đó thật đáng quan ngại. Ít nhất, chúng ta cũng phải giữ lại được cho anh em mức lương cơ bản. Đó là kiến nghị của Liên hiệp các hội VHNT Hà Nội và Sở Văn hóa và Thể thao TP Hà Nội với UBND thành phố ngay tại cuộc họp. Nếu không kịp thời, sẽ có nhiều nghệ sĩ trẻ chia tay với nghề diễn, NTBD Hà Nội mất đi một lực lượng kế cận.
PV: Cũng có nhiều ý kiến, đề nghị TP Hà Nội cần thiết phải tăng chỉ tiêu biên chế cho các NH để giữ chân các nghệ sĩ trẻ. Quan điểm của ông về vấn đề này?
NSND Trần Quốc Chiêm: Tôi nghĩ việc tăng chỉ tiêu biên chế khá khó khăn khi các NH đang tiến dần đến cơ chế tự chủ hoàn toàn. Chỉ còn lại cơ chế Nhà nước đặt hàng tác phẩm đối với các đơn vị nghệ thuật. Tôi nghĩ nhiều hơn tới việc xây dựng các khu tập thể cho nghệ sĩ, diễn viên về Hà Nội làm việc. Như người xưa nói “an cư lạc nghiệp”. Hơn nữa, các NH cần tìm kiếm kịch bản tốt và đạo diễn giỏi để làm nên tác phẩm hay, đáp ứng nhu cầu của khán giả. Từ đó mới có doanh thu biểu diễn và đem lại đời sống tốt cho nghệ sĩ.
PV: Được biết, Hà Nội đã đặt ra nhiệm vụ phát triển VHNT trong giai đoạn mới. Đây có phải là tín hiệu đáng mừng cho NTBD của Thủ đô, thưa ông?
NSND Trần Quốc Chiêm: Phát triển VHNT là một trong 3 nhiệm vụ chủ yếu được Thành ủy Hà Nội đặt ra trong Chương trình 06-CTr/TU về “Phát triển văn hóa; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” giai đoạn 2021-2025. Mục tiêu đặt ra cho 5 năm tới là: Hằng năm, các đơn vị nghệ thuật của Hà Nội sẽ dàn dựng mới hơn 18 tác phẩm. Đồng thời, số buổi biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp hằng năm của Hà Nội sẽ trên 3.000 buổi. Để hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra đối với lĩnh vực VHNT, Hà Nội có chủ trương và định hướng thực hiện rõ ràng. Đó là: Tạo điều kiện, khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo và phát huy trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm, tình yêu Hà Nội của đội ngũ văn nghệ sĩ của Thủ đô; làm phong phú, đa dạng các tác phẩm VHNT có giá trị cao, tạo dấu ấn về tư tưởng và nghệ thuật. Mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả, tính chuyên nghiệp, tổ chức Tuần lễ văn hóa Hà Nội ở các tỉnh, thành phố trong nước và quốc tế. Đổi mới phương thức hoạt động của các NH, nâng cao chất lượng, hiệu quả mô hình sân khấu học đường, nhất là các loại hình nghệ thuật truyền thống.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
CHÂU XUYÊN - THU CÚC (thực hiện)