Bà Ngô Thị Thanh Hằng, nguyên Phó bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nhớ như in ngày 31-7-2010 tại Brazil (sáng 1-8-2010 theo giờ Việt Nam). Đó là ngày Ủy ban Di sản thế giới thuộc UNESCO thông qua Nghị quyết công nhận Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long là Di sản văn hóa thế giới. Bà kể lại: “Khi tiếng búa của ông chủ tịch hội đồng gõ lên công nhận Hoàng thành Thăng Long của Việt Nam là Di sản văn hóa thế giới, đoàn chúng tôi như vỡ òa, hàng nghìn đại biểu cùng vỗ tay. Hàng trăm đại biểu các nước đến bên đoàn Việt Nam với những cái ôm rất chặt để chúc mừng. Đó là giây phút thực sự xúc động. Nữ đại sứ tại UNESCO của một đảo nhỏ ở châu Mỹ Latin nói với chúng tôi rằng: Chúng tôi đánh giá rất cao giá trị phi vật thể của Hoàng thành Thăng Long. Đây là trung tâm quyền lực quốc gia trong nhiều thời đại. Điều đặc biệt là nơi đây còn lưu giữ cả những di sản của thời đại Hồ Chí Minh. Đây là điều chúng tôi đánh giá cao vì qua đó khẳng định vai trò của Việt Nam từ một nước thuộc địa đã giải phóng dân tộc, giành được độc lập”.

leftcenterrightdel
Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nhân chứng lịch sử, kể lại cho thế hệ trẻ về Hoàng thành Thăng Long.

Với di sản thời đại Hồ Chí Minh, Hoàng thành Thăng Long là nơi lưu giữ những dấu ấn đặc biệt, từng là nơi tổ chức nhiều cuộc họp cơ mật của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương trong giai đoạn 1968-1975. Đặc biệt, cuối năm 1974, đầu năm 1975, Hội nghị Bộ Chính trị và Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng đã bàn kế hoạch và hạ quyết tâm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Để phát huy giá trị của di sản thời đại Hồ Chí Minh, Trung tâm Bảo tồn Di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội những năm qua đã tổ chức nhiều hoạt động triển lãm, giới thiệu; đổi mới hình thức tuyên truyền, quảng bá, kết hợp công nghệ, tăng tương tác trải nghiệm cho du khách... để công chúng hiểu hơn về di tích Hoàng thành Thăng Long. Cho rằng các nhân chứng lịch sử là gạch nối giữa quá khứ với hiện tại, ông Phùng Văn Quỳnh, chuyên viên Trung tâm Bảo tồn Di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội cho biết: "Kết quả của quá trình tư liệu hóa những ký ức, hồi ức của các nhân chứng đã mang đến những thông tin mới, vượt mong đợi và nhận thức của chính những người thực hiện trưng bày kỷ niệm và ký ức những nhân chứng ở Hoàng thành Thăng Long". 

Với di sản thời kỳ nào cũng vậy, muốn bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, PGS, TS Đặng Văn Bài, nguyên Phó chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng: “Một phế tích kiến trúc mang tính chất khảo cổ học sẽ không khó hiểu đối với các nhà khoa học thuộc các lĩnh vực nghiên cứu có liên quan. Tuy nhiên, lượng thông tin khoa học, thông điệp và các biểu tượng văn hóa hàm chứa trong di sản và các bộ sưu tập hiện vật khảo cổ là rất trừu tượng và khó giải mã đối với đông đảo công chúng trong xã hội. Do đó, việc diễn giải lịch sử hay thông tin khoa học đang là một nhiệm vụ không hề đơn giản, nếu không nói là khó khăn đối với Trung tâm Bảo tồn di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội. Vì thế tôi mong trong tương lai không xa chúng ta có thể thiết lập trong lòng khu di sản một trung tâm diễn giải lịch sử với tư cách phần trưng bày bổ sung di tích đủ sức kết nối mạng lưới các điểm di tích đơn lẻ trong khu di sản làm cho chúng trở nên dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn đối với các tầng lớp nhân dân”.

Bài và ảnh: HUY AN