Nhạc sĩ Lê Mây là người con phố Hiến nhưng đã gắn bó, sinh sống ở Hà Nội hơn nửa thế kỷ. Nhạc sĩ kể từ những năm là sinh viên trường nhạc, ông đã đón nhận tình cảm đặc biệt từ những người bạn thân thiết sống ở Hà Nội rồi được các thầy như: NSND Vũ Tuấn Đức; nhạc sĩ Hồng Đăng, Dương Viết Á, Trần Kiết Tường, Nguyễn Khắc Tuân… vun đắp cho tình yêu với quê hương, với dân tộc và với Hà Nội. Có thể nói tình yêu đó đã được ông gửi gắm qua những nốt nhạc xao xuyến, trong đó có thể kể đến những dòng tâm sự mà ông đã thổ lộ trong bài “Quê hương ơi, Hà Nội ơi” với giai điệu mượt mà như lời tự sự của một người con trai bên mẹ.

Hà Nội trong ca khúc Lê Mây còn là những mối tình trẻ trung, sôi nổi, thế nhưng phải có những cảm nhận tinh tế người nghe mới nhận ra điều đó. Phong cách nhạc Lê Mây rất riêng, tình yêu nam nữ ít được nói trực diện, bóng dáng người con gái cứ thấp thoáng, hư ảo, đưa đến người nghe một hình dung về người thiếu nữ trang nhã, trắng trong, thanh lịch. Có lẽ phải yêu nhiều lắm ông mới có thể nói về tình yêu hay đến vậy. Rồi đến một loạt các ca khúc khác rất được yêu thích như: “Đêm thu Hà Nội”, “Cà phê chiều Yên Phụ”, “Trăng về trên phố”…

leftcenterrightdel
 Nhạc sĩ Lê Mây say sưa bên phím đàn.

Nhưng có lẽ phải đến “Hà Nội linh thiêng, hào hoa” sáng tác nhân dịp Đại lễ 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội mới thực sự làm ông ưng ý. Ở đó khi “vẽ” về Hà Nội, ông đã dùng hai từ khá “đắt”, đó là linh thiêng và hào hoa. Sở dĩ chọn hai từ đó, nhạc sĩ Lê Mây cho rằng Hà Nội linh thiêng là vì đất rồng chầu, hổ phục mà khi xưa vua Lý Thái Tổ chọn làm kinh đô. Hà Nội hào hoa, thanh lịch, có những nét đặc trưng riêng về cách ăn, cách mặc, cách đi, cách đứng, cách chào hỏi và văn hóa đó đã xuyên suốt cả chiều dài lịch sử ngàn năm. Trong bài hát, nhạc sĩ cũng không diễn giải nhiều về nét linh thiêng, hào hoa nhưng người nghe vẫn hình dung ra được một Hà Nội đã quặn mình trong chiến tranh và đang từng ngày, từng giờ vươn mình trong cuộc sống mới. Một điều độc đáo nữa mà nhạc sĩ Lê Mây đã rất thành công là sử dụng nhuần nhuyễn chất liệu ca trù, một dòng nhạc dân gian bác học sâu lắng những cũng rất bay bổng, một nét đặc trưng riêng của Hà Nội.

Nối tiếp mạch cảm xúc ấy, gần đây ông sáng tác ca khúc “Phía Tây thành phố” (ca khúc mang lại cho ông giải B chung cuộc trong Cuộc vận động sáng tác văn học, nghệ thuật kỷ niệm 65 năm Ngày Giải phóng Thủ đô) mà ở đó người ta thấy được tình cảm của ông với Thủ đô thật sâu nặng, bền chặt như quê hương thứ hai của mình. Đây là bài hát ông viết ngay tại chính ngôi nhà mình đang sinh sống (thôn Cao Trung, xã Đức Giang, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội) gửi gắm nỗi niềm của một “vị khách” phố Hiến với mảnh đất “rồng cuộn hổ ngồi” nhưng lại không đi theo lối mòn xưa cũ với những mái ngói thâm nâu, phố phường tấp nập. Bài hát không nói một chữ nào về Hà Nội nhưng khi giai điệu cất lên người nghe vẫn thấy hình ảnh một Hà Nội đang vươn mình mở rộng, phát triển về phía Tây.

Trăn trở về số lượng ca khúc viết về phía Tây Hà Nội, nhạc sĩ Lê Mây mong muốn các nhạc sĩ hãy tiếp tục sáng tác về vùng đất này. Ông chia sẻ, hiện nay mảng ca khúc về Hà Nội trong nội thành đã quá nhiều nhưng ở phía Tây thì còn là một khoảng trống lớn.

Cuối năm 2019, niềm vui cực lớn đã đến với ông khi ông là nhạc sĩ duy nhất được vinh dự là “Công dân Thủ đô ưu tú” và là nhạc sĩ thứ 4 được nhận một danh hiệu cao quý của Thủ đô được trao thường niên, sau nhạc sĩ Phạm Tuyên (năm 2011), nhạc sĩ Hoàng Vân (năm 2012) và nhạc sĩ Phú Quang (năm 2014). Phần thưởng còn cao quý hơn nữa khi trong 4 nhạc sĩ được nhận ngoài nhạc sĩ Phạm Tuyên (gốc Hải Dương) thì các nhạc sĩ Hoàng Vân, Phú Quang đều là những người con Hà thành, trong khi ông chỉ là một “vị khách” ở xứ này.

Sinh năm 1942, nhưng nhạc sĩ Lê Mây cho thấy khả năng sáng tác, cường độ làm việc và sức sáng tạo vẫn dồi dào như xưa. Không tự mãn với những sáng tác trước đó, hiện nay ông vẫn thường đi thực tế sáng tác và không chỉ học trong sách vở mà còn không ngừng học tập từ đời sống, từ đồng nghiệp, kể cả từ những người trẻ để lối viết không bị cũ đi. “Lứa tuổi tôi dễ sa vào lối xưa nên phải viết thế nào để hòa nhập vào cuộc sống mới, trong đó tiết tấu, nhịp điệu vừa có hồn dân tộc nhưng lại có nhịp điệu trẻ của cuộc sống thì tác phẩm mới “sống được”, nhạc sĩ Lê Mây khẳng định.

Bài và ảnh: NGÔ KHIÊM