Phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trò chuyện với ông Lưu Duy Dần, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam để hiểu hơn về vấn đề này.
Phóng viên (PV): Thăng Long-Hà Nội vốn là đất trăm nghề. Ông đánh giá thế nào về làng nghề của Hà Nội trong bức tranh chung của làng nghề Việt Nam?
Ông Lưu Duy Dần: Có thể khẳng định, Hà Nội chính là nơi hội tụ tinh hoa làng nghề Việt Nam. Đặc biệt sau khi sáp nhập với Hà Tây năm 2008, làng nghề của Hà Nội càng trở nên phong phú hơn. Từng có những hội thảo được tổ chức để đánh giá về vai trò của làng nghề Hà Nội trong bức tranh chung của làng nghề Việt Nam. Ở đó, các nhà khoa học đều nhận định Hà Nội là nơi giao lưu, hội tụ, đua tranh, kết tinh, lan tỏa nghề truyền thống Việt Nam.
Hiện nay, Hà Nội có số làng nghề nhiều nhất cả nước với 3.500 làng nghề và làng có nghề. Trong số 52 nghề của Việt Nam, Hà Nội có tới 51 nghề. Trong đó, nhiều nghề xuất phát từ Hà Nội như: Gốm, mỹ nghệ, mây tre đan...
PV: Ông đánh giá như thế nào về nghệ nhân Hà Nội?
Ông Lưu Duy Dần: Về số lượng, nghệ nhân tại các làng nghề của Hà Nội chiếm đa số nghệ nhân của cả nước. Hà Nội cũng có lợi thế là con em các làng nghề Hà Nội không nhất thiết phải đi làm ăn sinh sống ở nơi khác; nhiều người rất yêu nghề, tự hào với nghề truyền thống của quê hương.
Quan trọng hơn, làng nghề của Hà Nội có nhiều người giỏi nghề, cao hơn nữa là nghệ nhân. Họ trở thành thầy và đi dạy nghề cho người nơi khác. Cùng với đó, Hà Nội còn là nơi tập trung nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu nên nhiều tác phẩm từ làng nghề Hà Nội trở thành tác phẩm để đời. Nếu được vận dụng, khai thác tốt thì sẽ là cơ sở để thế giới biết đến, thậm chí nể phục nghệ nhân Việt Nam hơn.
Đặc biệt, hiện nay, nhiều làng nghề Hà Nội như Bát Tràng, Sơn Đồng... còn có sự đóng góp của các cựu chiến binh. Những người qua rèn luyện của quân đội thường có những đức tính quý như: Nhanh nhẹn, chính xác, kỷ luật, trung thực. Họ thường rất trách nhiệm với khách hàng, với nghề nghiệp, hiểu sâu sắc con người và có kiến thức để tạo ra những sản phẩm thủ công có hàm lượng văn hóa cao.
Làng nghề Việt Nam rất cần những người có đức tính như vậy khi chúng ta hội nhập quốc tế, với thị trường thường có những đòi hỏi khắt khe nếu người làm nghề không thực hiện được chính xác các quy định của hợp đồng thì rất dễ mất uy tín.
    |
 |
| Du khách tham quan một cửa hàng gốm sứ ở chợ Bát Tràng, xã Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội). |
PV: Trong bối cảnh hiện nay, làng nghề Hà Nội gặp những thuận lợi, khó khăn gì? Theo ông, làng nghề Hà Nội cần làm gì để phát triển gắn với thiết kế sáng tạo văn hóa?
Ông Lưu Duy Dần: Có thể nói rằng, văn hóa nghề rất quan trọng. Nếu không có văn hóa thì làng nghề phát triển vô hồn. Những làng nghề phát triển theo hướng ăn xổi thường khó tồn tại, họ sẽ tự giết mình. Tôi thấy nơi nào có nghề thì xã hội nơi ấy thường đầy đặn, rành rọt, biết cách ứng xử đúng mực, con người để tâm đến sáng tạo ra hàm lượng văn hóa, khoa học thường có tâm đức, hiền dịu.
Có những làng nghề tạo ra hàng triệu việc làm thu nhập tốt, góp phần quan trọng xây dựng bộ mặt nông thôn mới. Do đó, chính quyền các cấp của Hà Nội cần tạo điều kiện thuận lợi hơn cho làng nghề phát triển, cho nghệ nhân yên tâm với nghề, cao hơn nữa là trân trọng, tự hào với nghề.
Để làm được điều đó, hiện nay, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã hướng dẫn và cùng Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội có những hoạt động thiết thực hướng đến những người trẻ. Bên cạnh đó, chúng tôi cho rằng, chính sách con người là rất quan trọng. Chúng ta cần có những ứng xử tốt hơn với nghệ nhân, làm sao tôn vinh họ để không chỉ cho họ mà còn cho người khác nhìn vào, phấn đấu.
Chúng ta có thể học cách làm của các nước, trân trọng những chủ thể sáng tạo, làm tốt vấn đề sở hữu trí tuệ để nhân tài thực sự "nhả tơ". Chúng ta cũng có thể tạo diễn đàn để nghệ nhân được nói ra các nguyện vọng của mình về khoa học liên quan đến nghề, giới thiệu văn hóa, gợi ý mẫu mã... để họ thấy rằng mình đang có ích và vẫn đang được coi trọng.
Hà Nội cần xứng đáng là ngọn cờ đầu cả về trí tuệ, ứng xử với nghệ nhân và làng nghề. Cùng với đó, làng nghề Hà Nội cũng cần thay đổi nhận thức, kiểu dáng, mẫu mã, tiết kiệm nguyên liệu, sản xuất đi đôi với môi trường để xứng đáng với vị trí trung tâm, kết nối cộng đồng làng nghề của cả nước.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
LAN DỊU (thực hiện)