Những ngõ nhỏ phơi đầy quạt giấy cùng những bó tre tươi nằm ven ngõ dẫn du khách đến với làng quạt truyền thống Chàng Sơn, Thạch Thất, Hà Nội. Nơi đây nhà nhà, người người làm quạt giấy. Những tiếng dao bổ tre, những tiếng cắt giấy báo hiệu một ngày làm việc mới bắt đầu.
    |
 |
|
Khắp đường làng, ngõ xóm ở Chàng Sơn đều dễ dàng bắt gặp hình ảnh những chiếc quạt được phơi gọn gàng. |
Quạt Chàng Sơn đã nổi tiếng xa gần với nhiều mẫu mã và kiểu dáng đa dạng. Chiếc quạt Chàng Sơn chứa đựng giá trị thẩm mỹ, bề dày lịch sự, triết lý đời sống và nét đẹp văn hóa độc đáo.
Mang theo niềm tự hào ấy, cô Nguyễn Thị Thảo, người con của đất Chàng Sơn quyết tâm bám trụ với nghề, giữ gìn và phát triển bản sắc riêng của Chàng Sơn. Cô Thảo chia sẻ rằng: “Nghề làm quạt tuy không quá gian nan, vất vả nhưng đòi hỏi sự cầu kỳ, tỉ mỉ đến từng chi tiết nhỏ. Người thợ phải bỏ ra rất nhiều công sức để lựa chọn từng ống tre làm nan quạt, từng sợi mây làm viền và từng thếp giấy làm cánh quạt, tạo ra chiếc quạt ưng ý trao đến người tiêu dùng”.
|
|
 |
|
Người dân ở Chàng Sơn tự tay đi mua từng thanh tre về ngâm mấy tháng trời mới đủ tiêu chuẩn để làm nan quạt. |
Ở Chàng Sơn, người ta làm ra được nhiều loại quạt phục vụ nhiều đối tượng khác nhau. Từ những chiếc quạt sản xuất đại trà có giá 1.000 đồng/chiếc, quạt biểu diễn 20.000 đồng/chiếc đến những loại quạt tinh xảo hơn như quạt thư pháp, quạt trang trí có giá cả trăm triệu.
Dù sản xuất với số lượng nhiều nhưng tất cả đều được làm rất tỉ mỉ từng công đoạn chọn tre, pha nan, vót nhẵn, xử lý hoá chất, gập giấy, dán giấy hoặc vải rồi đem hong khô… để có được những sản phẩm đẹp mắt và đảm bảo chất lượng. Riêng đối với quạt thư pháp và quạt trang trí thì còn một công đoạn là vẽ tranh, viết chữ. Tuy nhiên những người làm được quạt này ở Chàng Sơn không nhiều bởi muốn có một sản phẩm đẹp người thợ phải có hoa tay, sự cẩn thận và tâm huyết của tấm lòng người hoạ sĩ.
Trước đây, tất cả các khâu đều được làm bằng tay, giờ đã có máy móc hỗ trợ nhiều công đoạn như cưa tre, chẻ nan nên việc làm quạt nhanh và đỡ vất vả hơn
|
|
 |
|
Với những người thợ làm quạt lâu năm, mỗi ngày họ có thể dán được từ 1.500- 1.600 chiếc quạt. |
Những chiếc quạt Chàng Sơn nay đã vượt đại dương xuất khẩu sang cả Nhật Bản và Hàn Quốc với mẫu mã, chủng loại, kiểu dáng đa dạng. Không chỉ làm ra quạt giấy, quạt nan, nay người Chàng Sơn còn sản xuất quạt the, quạt lụa, quạt tranh. Từ những chiếc quạt giấy dùng để quạt mát hay quạt múa phục vụ cho các buổi biểu diễn đến những chiếc quạt thư pháp khổ lớn đều được làm ra bởi sự miệt mài, nhiệt huyết và lòng yêu nghề của những nghệ nhân nơi đây.
Nghề làm quạt không chỉ đem lại thu nhập cao cho người dân mà còn góp phần quan trọng trong việc giữ gìn, phát huy truyền thống một làng nghề lâu đời và góp phần quảng bá văn hoá Việt với bạn bè quốc tế.
|
|
 |
|
Không chỉ có quạt giấy, quạt vải, ở Chàng Sơn còn có cả quạt nan với đủ mẫu mã, kích cỡ khác nhau. |
Thị trường trong nước nay có nhiều loại phương tiện làm mát hiện đại như điều hoà, quạt điện, quạt đá, nhưng quạt truyền thống vẫn có một chỗ đứng trong đời sống của nhiều người. Hình ảnh những cụ già ngồi phe phẩy chiếc quạt giấy, quạt nan dưới bóng cây râm mát gợi cho ta nhớ đến hình ảnh một làng quê yên ả thân quen./.
Bài, ảnh: TÀO PHƯỢNG – ĐOÀN NGA