Ông Âu Xuân Kiên, 72 tuổi, Trưởng dòng họ Âu rất phấn khởi khi vừa tổ chức thành công Lễ tuyên dương, khen thưởng học sinh đạt thành tích trong năm học 2019-2020 ngay tại từ đường dòng họ. Khuôn viên nhà tổ họ nằm lặng lẽ trong con ngõ nhỏ trên phố Hoa Lâm, phường Việt Hưng. Dẫn chúng tôi lên thăm gian thờ tổ, thắp xong tuần hương, ông tự hào giới thiệu về những giấy khen chứng nhận phong trào khuyến học của dòng họ. Mùi hương thoảng bay lan ra hai bên tả hữu phòng thờ kê những kệ gỗ xếp đầy tài liệu, sách các loại. Đó là công sức sưu tầm, mua sắm của vị trưởng tộc để phục vụ việc tìm hiểu, học hỏi kiến thức, đồng thời giúp ích cho việc học hành của con cháu trong gia đình, dòng họ. Ông Kiên còn hào hứng kể về hai cháu đích tôn đang học lớp 3 và lớp 7 đều là học sinh giỏi, một phần nhờ phong trào khuyến học sôi nổi, hiệu quả của dòng họ.

leftcenterrightdel
Đại diện dòng họ Âu trao phần thưởng tặng học sinh đạt thành tích tốt trong năm học 2019-2020.

Qua các tài liệu được ghi chép cẩn thận trong nhà thờ tổ họ Âu thì ngôi làng cổ Trường Lâm xưa (nay là tổ 2, phường Việt Hưng) vốn có truyền thống hiếu học. Từ xưa, các gia đình, dòng họ đã quan tâm đến việc học hành của con em. Là một trong 4 dòng họ lớn trong làng, các vị tiên tổ truyền đời dòng họ Âu luôn coi trọng đạo học, răn dạy con cháu chuyên cần học hành với mong muốn ngày thêm tiến bộ, trưởng thành. Ông Âu Xuân Kiên chia sẻ: “Phát huy tốt truyền thống khuyến học, khuyến tài, suốt những năm tháng chiến tranh, mặc dù đời sống khó khăn nhưng không có cháu nào phải thất học. Sau này, khi có điều kiện, các bậc cao niên đại diện 11 chi trong họ đề xuất thành lập Ban Khuyến học. Chủ trương đó khi đưa ra bàn việc họ được tất cả các gia đình nhất trí tham gia. Quỹ khuyến học được hình thành trên tinh thần tự nguyện, tùy theo điều kiện từng gia đình ủng hộ để gây dựng quỹ”.

Hằng năm, vào dịp hội làng 10-2 (âm lịch) và giỗ tổ họ 5-6 (âm lịch), con cháu về tề tựu đông đủ cùng tham gia ủng hộ quỹ khuyến học dòng họ. Nhờ sự đồng tâm góp sức của toàn gia tộc, mỗi năm, Ban Khuyến học nhận được từ 25 đến 30 triệu đồng ủng hộ quỹ. Số tiền đó dùng để tặng thưởng các cháu học sinh giỏi, hỗ trợ những cháu có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong học tập, mua đồ dùng học sinh làm quà tặng. Nhiều người học hành thành đạt, mang lại vinh dự chung cho cả dòng họ, trở thành tấm gương để thế hệ sau phấn đấu.  

Để khuyến khích con em tích cực học tập, hằng năm, Ban Khuyến học dòng họ Âu ở Trường Lâm tổ chức lễ tuyên dương, khen thưởng học sinh đạt thành tích tốt. Buổi lễ được tổ chức trang trọng với sự tham gia của Hội Khuyến học phường Việt Hưng, lãnh đạo tổ dân phố, đại diện các gia đình trong dòng tộc. Các cháu được tham gia lễ tổ, báo công và nhận thưởng từ Ban Khuyến học dòng họ. 

Theo ông Âu Xuân Học, Trưởng ban Khuyến học dòng họ Âu, nhiều cháu nhờ sự động viên kịp thời của dòng họ đã vượt lên hoàn cảnh khó khăn để có kết quả học tập tốt. Ví như trường hợp cháu Âu Xuân Hiếu, mồ côi cả cha lẫn mẹ, cháu ở với ông bà nội già yếu, việc học tưởng như phải bỏ dở giữa chừng. Nhờ dòng họ động viên, giúp đỡ một phần, cháu đã cố gắng vượt qua để 12 năm học đều đạt học sinh giỏi. Hay hoàn cảnh của cháu Âu Việt Hoàng cũng khó khăn khi cả bố và mẹ đều là lao động tự do, thu nhập không ổn định, cháu phải phụ bố mẹ làm thêm, thế nhưng suốt 12 năm học, Việt Hoàng đều là học sinh giỏi.

Hoạt động khuyến học đã cổ vũ, động viên tinh thần ham học của con cháu trong dòng họ, tạo thành phong trào học tập sôi nổi. Nhờ vậy, kết quả học tập của các cháu được nâng lên, trung bình mỗi năm có khoảng 200 cháu học sinh giỏi ở các cấp học được khen thưởng, hàng chục cháu thi đỗ đại học. Nhiều gia đình tất cả các con đều có trình độ cử nhân; một số có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ. Không chỉ có kết quả học tập tốt mà phong trào khuyến học còn “truyền lửa” để các gia đình chăm lo đến việc học hành, giáo dục con cháu nếp sống văn hóa, giữ gìn đạo đức, tích cực xây dựng khu phố văn minh.

Với những hoạt động thiết thực đó, nhiều năm liền, họ Âu ở Trường Lâm được tặng giấy khen của UBND phường Việt Hưng, chứng nhận của Hội Khuyến học quận Long Biên là dòng họ khuyến học tiêu biểu. Bà Giáp Thị Thanh Nhàn, Phó chủ tịch UBND phường, Chủ tịch Hội Khuyến học phường Việt Hưng, cho biết: “Phong trào khuyến học của dòng họ Âu ở Trường Lâm được duy trì có nền nếp. Tỷ lệ học sinh giỏi các cấp cũng như đỗ các trường đại học, cao đẳng được nâng lên qua các năm. Công tác khuyến học của dòng họ Âu được chính quyền địa phương, hội khuyến học các cấp ghi nhận thực sự là mô hình khuyến học tiêu biểu được phổ biến nhân rộng tại địa phương”.   

Bài và ảnh: VŨ DUY