NSND Nguyễn Châu Sơn sinh năm 1951 tại Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống làm nghệ thuật. Cha ông là Nguyễn Văn Chi-một trong những chỉ huy đầu tiên của Dàn nhạc Dân tộc Trung ương. Từ nhỏ, Châu Sơn đã được sống trong môi trường nghệ thuật rất phong phú tại Khu văn công Mai Dịch (Cầu Giấy-Hà Nội). NSND Châu Sơn từng được xem vở nhạc múa đầu tiên của Việt Nam là vở “Tấm Cám” do cha ông và nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương sáng tác, biên đạo múa là chuyên gia đến từ CHDCND Triều Tiên. Đây cũng là tác phẩm nghệ thuật có ảnh hưởng lớn, khơi mở niềm đam mê với nghệ thuật của ông.
NSND Châu Sơn chia sẻ: “Mỗi lần đi biểu diễn về, cha tôi lại dành dụm tiền thù lao để cho tôi học violin. Năm 1960, tôi thi đỗ vào Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Tôi học hệ sơ cấp, trung cấp, sau đó là đại học. Tôi học đại học chính quy về violin khóa đầu tiên của trường do hai giáo sư Bích Ngọc và Tạ Bôn giảng dạy. Tốt nghiệp, tôi được giữ lại trường và được ưu ái dạy đại học luôn. Sau đó, tôi được cử đi học sau đại học tại Hungary trong 3 năm. Đây cũng là quãng thời gian tôi được mở mang thêm nhiều kiến thức về violin”.
Với thế hệ của NSND Châu Sơn, việc giảng dạy và biểu diễn là song song. Tất cả giảng viên kỳ cựu trong trường đều tham gia dàn nhạc cùng với các sinh viên xuất sắc. Năm 1999, Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội được mời sang Nhật biểu diễn và được Hoàng gia Nhật Bản trao tặng giải thưởng trị giá 5 triệu yên. Giải thưởng này có ý nghĩa ghi nhận những đóng góp lâu dài của Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội-một trong những dàn nhạc giao hưởng thành công của khu vực ASEAN.
Nghề giảng dạy nghệ thuật mang tính liên thông, từ sơ cấp, trung cấp đến đại học, sau đại học. Tuy có các cấp bậc như thế nhưng riêng với việc dạy về cảm nhận âm nhạc thì không có ranh giới. NSND Châu Sơn quan niệm, khi dạy học trò thì giảng viên phải khơi dậy cho các em cảm nhận âm nhạc. Chính điều đó làm cho kỹ thuật chơi nhạc thanh thoát hơn. Ngay từ đầu người thầy phải nắn các em chính xác, khoa học nhưng cũng phải tự nhiên. Văn học, sân khấu, hội họa là những lĩnh vực bổ trợ cho âm nhạc. Không chỉ dạy chơi đàn, người thầy còn phải chú ý bồi dưỡng kiến thức văn hóa cho các em. Chơi nhạc cụ đàn dây không có phím, có nốt. Một động tác bấm dây, chỉ nghiêng đi một chút là đã khác. Tất cả dựa vào cảm giác của đôi bàn tay.
Từng có nhiều năm gắn bó với cây đàn violin và từng là giảng viên, chủ nhiệm khoa Dây (Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) nên NSND Châu Sơn rất hiểu việc nghệ sĩ violin không đặt nặng việc phải biểu diễn ở đâu, môi trường nào mà quan trọng tình yêu mà họ dành cho cây đàn. Một người nghệ sĩ chơi đàn violin hay là họ mang cảm xúc của mình vào trong bản nhạc, truyền tải một thông điệp nào đó đến với người nghe. NSND Châu Sơn chia sẻ: “Bây giờ là thế giới phẳng nên việc nghệ sĩ violin biểu diễn ở trong nước hay nước ngoài không còn quan trọng. Những nghệ sĩ thành danh ở nước ngoài cũng có sự cống hiến và có mối quan hệ sâu sắc với quê hương, nhiều người trở về nước biểu diễn đều đặn. Điều quan trọng là đặc nghệ sĩ violin vào đúng nơi họ cần thì họ sẽ tỏa sáng”.
Mặc dù đã nghỉ hưu từ năm 2011 nhưng NSND Châu Sơn vẫn rất tâm huyết với đàn violin. Ông vẫn nhận lời mời đến các buổi trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm cho thế hệ trẻ và sẵn sàng biểu diễn kỹ thuật của mình. Đời nghệ sĩ violin là vậy, âm nhạc như một câu chuyện nói lên cõi lòng của họ.
Bài và ảnh: LINH AN