Với khoảng 90% người dân theo nghề, các sản phẩm của làng nghề điêu khắc truyền thống Dư Dụ đã có mặt ở khắp mọi miền đất nước, chủ yếu là các loại tượng như tượng phật Di Lặc, Đạt Ma... được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng.
Những người thợ điêu khắc tỉ mỉ gọt rũa từng chi tiết sản phẩm.
Ngay từ đầu làng đã nghe lách cách tiếng đục, tiếng gõ và âm thanh của tiếng cưa xẻ gỗ, cảm nhận được mùi gỗ mới, mùi sơn lan tỏa trong không gian yên bình của làng nghề vốn có truyền thống từ lâu đời. Với bàn tay khéo léo và óc sáng tạo độc đáo, những nghệ nhân điêu khắc của làng đã tạo ra những tác phẩm điêu khắc tinh xảo, phục vụ nhu cầu đa dạng của người dân trong nước cũng như bạn bè quốc tế.
Không ai nhớ rõ làng nghề điêu khắc truyền thống Dư Dụ có từ bao giờ, chỉ biết ngôi làng được hình thành và phát triển bên dòng sông Nhuệ êm đềm này từ lâu đã nổi tiếng với nghề mộc và nghề trạm trổ. Cho đến những năm 70, làng nghề bắt đầu phát triển nghề làm tượng mỹ nghệ. Trong đình làng hiện nay vẫn thờ ông tổ nghề.
Trước đây, thợ ở làng nghề thường tập trung làm tại các xưởng, nhưng hiện nay họ tách riêng ra hoạt động chủ yếu theo hình thức cá thể. Mỗi một cửa hàng lại chuyên về một vài công đoạn nào đó, hoặc chuyên về một số sản phẩm tượng gỗ.
Sản phẩm thô chưa qua xử lý đánh bóng.
Để một tác phẩm điêu khắc ra đời, người thợ phải chau chuốt trên từng công đoạn, từ khâu chọn nguyên liệu cho đến đánh bóng sản phẩm đưa ra thị trường. Trước kia, sản phẩm điêu khắc Dư Dụ chủ yếu được sản xuất từ các loại gỗ quý hiếm. Nay do nhu cầu sử dụng của người dân ngày càng đa dạng, nên người thợ đã linh hoạt trong khâu lựa chọn gỗ, các loại gỗ quý đã dần được thay thế bởi các loại gỗ tự nhiên như: gỗ hương, gỗ trắc, gỗ cẩm, gỗ ngọc yến, gỗ mít, gỗ xà cừ... Nguyên liệu gỗ được nhập về chủ yếu từ các chợ gỗ ở Bắc Ninh, Tây Nguyên, Lào...
Các sản phẩm của làng nghề điêu khắc gỗ Dư Dụ đáp ứng thị hiếu ngày càng phong phú của khách hàng.
Những người thợ ở đây cho biết, sản phẩm của làng nghề phần lớn tiêu thụ nội địa, thị trường chủ yếu là Thành phố Hồ Chí Minh, ngoài ra còn xuất khẩu sang các tỉnh Quảng Tây, Đông Hưng, Trung Quốc và rất được ưa chuộng.
Thời gian trung bình để thực hiện một bức tượng Di Lặc khoảng nửa tháng, nếu tượng to thì khoảng 1 đến 2 tháng tùy theo độ khó của sản phẩm. Do thị hiếu của khách hàng ngày càng tinh tế, nên người thợ điêu khắc cũng phải luôn tìm tòi, khám phá cái mới để cải tiến mẫu mã, sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng phong phú của những người yêu thích tượng gỗ điêu khắc. Bình quân, mỗi thanh niên trong làng phải đi học từ 4 đến 5 năm mới thành nghề.
Anh Nguyễn Văn Hoàng, 28 tuổi, chủ cửa hàng Mộc xưa đã có 5 năm trong nghề điêu khắc gỗ. Anh cho biết, để có một sản phẩm ra đời, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn rất tỉ mỉ: Chọn gỗ, gỗ được đưa qua máy cưa để chỉnh thành hình khối, đục, làm mặt, gõ, chạm, đánh bóng, giấy giáp, phun, sơn PU. Công đoạn đánh bóng phun sơn là công đoạn cuối để hoàn tất sản phẩm đưa ra thị trường.
Chị Hoa miệt mài bên tác phẩm của mình.
Chị Lê Thị Hoa, 34 tuổi, chủ cửa hàng đồ gỗ mỹ nghệ Cao Hoa là người có hơn 20 năm kinh nghiệm trong nghề điêu khắc gỗ cho biết: Lượng khách chủ yếu là khách Việt Nam, bình quân mỗi tháng bán được khoảng 30 đến 40 bức tượng các loại. Thời gian bán chạy nhất là 3 tháng đầu năm và 3 tháng cuối năm, các tháng giữa năm thường bán chậm hơn.
Những bức tượng Phật Di Lặc, tượng Tam Đa, tượng phù điêu, tượng linh vật... biểu tượng của cát tường, no đủ, sự may mắn yên vui với nhiều mẫu mã, kiểu dáng mang đậm dấu ấn tài hoa của thợ điêu khắc làng quê Việt đã tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt cho các sản phẩm của điểm du lịch làng nghề điêu khắc truyền thống Dư Dụ.
Với những ứng dụng mới của khoa học công nghệ, nghệ nhân làng nghề Dư Dụ đưa máy móc vào hỗ trợ, thay thế một số công đoạn pha chế nguyên liệu và hoàn thiện sản phẩm vốn trước chỉ làm bằng thủ công. Các loại máy phun sơn, máy cưa, máy tiện cùng một số công cụ khác hỗ trợ thiết thực giúp người thợ nâng cao tay nghề tinh xảo, sáng tạo mẫu mã, tạo được họa tiết độc đáo mới lạ cho sản phẩm điêu khắc trên các chất liệu gỗ. Những người thợ điêu khắc ở đây bằng đôi bàn tay khéo léo, khối óc tài hoa và sự tận tâm trong nghề, họ đã cho ra đời những tác phẩm thỏa mãn được yêu cầu của những khách hàng khó tính nhất. Nghề điêu khắc ở làng nghề gỗ Dư Dụ đang ngày càng phát triển, bên cạnh sự năng động của người dân trong việc đa dạng hóa sản phẩm, làng nghề Dư Dụ còn quan tâm tới việc đào tạo nghề cho thế hệ trẻ, chọn những người thợ giỏi đứng ra truyền nghề và sự hỗ trợ của các trung tâm dạy nghề.
Người ta thường nói, khi tìm hiểu về nghệ thuật điêu khắc Việt Nam, nhất định phải tìm về với làng nghề điêu khắc Dư Dụ. Điều này có lẽ rất đúng khi bạn tận mắt chứng kiến những tác phẩm điêu khắc tượng gỗ tinh xảo và sự cần cù, tỉ mỉ trong từng sản phẩm của những người thợ nơi đây.
Làng nghề tuy cũng trải qua nhiều thăng trầm, nhưng những người thợ điêu khắc gỗ vẫn ngày đêm miệt mài sáng tạo, say sưa mang cái đẹp đến với cuộc sống, để những sản phẩm điêu khắc gỗ của làng nghề điêu khắc truyền thống Dư Dụ thêm cơ hội bay cao, bay xa hơn. Làng nghề truyền thống điêu khắc gỗ Dư Dụ sẽ trở thành địa chỉ đỏ ghé thăm cho những người yêu thích tinh hoa nghệ thuật điêu khắc gỗ.
Bài, ảnh: TƯỜNG VY