Nằm cạnh phố Nguyễn Văn Cừ đông đúc, nhưng phường Gia Thụy vẫn giữ được nét bình yên đậm chất làng quê với cây đa, giếng nước, sân đình. Trong đó, cụm di tích Đình Gia Thụy - Gò Mộ Tổ là trung tâm văn hóa tín ngưỡng, niềm tự hào của người dân nơi đây.
    |
 |
|
Đình Gia Thụy đã được trùng tu năm 2014. |
Chia sẻ với chúng tôi, bà Lê Thị Hợi (tổ 16, phường Gia Thụy) cho biết: Đình Gia Thụy được dựng để thờ 4 vị tướng giỏi của An Dương Vương đã tham gia cuộc chiến đấu chống quân xâm lược Triệu Đà. Họ vốn là 4 anh em ruột gồm 3 anh trai và 1 em gái với tên gọi: Trung Thành, Đổng Lương, Thông Vinh và Quý Nương. Trong cuộc chiến đấu ác liệt với quân thù, 3 vị nam tướng bị thương nặng. Trên đường chạy từ Cổ Loa đến địa phận đầu làng Gia Thụy (nay là phường Gia Thụy) thì họ tuẫn tiết để khỏi rơi vào tay giặc. Người em gái là Quý Nương đi đến Gia Thụy tìm thấy thi hài của các anh thì vô cùng đau xót. Nàng bèn ôm thi hài các anh rồi cùng gieo mình xuống giếng Bưởi gần đó mà tự vẫn. Không lâu sau, ở nơi đây, mối đùn lên một gò đất cao, có cây đa với tán lá xòe rộng. Để tưởng nhớ công lao quên mình đánh giặc cứu nước của 4 anh em, dân làng Gia Thụy đã suy tôn họ làm Thành hoàng làng, lập đình thờ hương khói quanh năm và coi gò giếng Bưởi là Gò Mộ Tổ.
Theo người dân trong phường Gia Thụy truyền miệng, vào năm 1258, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đem quân đánh giặc Nguyên, đi qua đền thờ 4 anh em ở Gia Thụy có vào bái yết xin âm phù, quả nhiên lần ấy đại thắng. Hưng Đạo Đại Vương tâu lên vua Trần bèn truy phong 4 anh em là Thượng đẳng thần.
Đình Gia Thụy tọa lạc trên một khu đất rộng, theo hướng đông nam. Từ ngoài nhìn vào, các bộ phận cấu thành di tích có nghi môn, qua sân gạch rộng vào đến Đại đình kiến trúc hình chữ “Đinh” gồm tiền tế và hậu cung. Hai nếp nhà này gắn kết với nhau bằng hệ thống tường bao quanh khép kín tạo không gian riêng biệt cho di tích thờ Thành hoàng làng. Hiện nay, ở đình Gia Thụy còn lưu giữ được một bộ sưu tập di vật phong phú gồm nhiều chất liệu phục vụ cho các hoạt động tín ngưỡng như: Long ngai, bài vị, kiệu hán văn, chóe sứ, bát hương, trong đó còn rất nhiều các di vật gỗ tiêu biểu.
|
|
 |
|
Gò Mộ Tổ có vườn cây cổ thụ yên tĩnh. |
Gò Mộ Tổ hiện nay nằm về phía tây bắc, cách đình Gia Thụy gần 100m. Đó là một gò đất cao, có hình dáng và kích thước gần tương ứng với quả đồi nhỏ. Bao quanh khu gò mộ là vườn cây cổ thụ rộng, yên tĩnh. Mặt trước của gò được xây tường bao, chính giữa có hai trụ biểu cao. Giữa hai trụ biểu là tấm bình phong hình cuốn thư. Sau bình phong là các bậc gạch cao dẫn lên bàn thờ trên đỉnh gò. Riêng bà Quý Nương còn được thờ ở đền Yên Tân, phường Ngọc Thụy (quận Long Biên), vì đây là nơi bà bày trận phòng ngự chống địch.
Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Quân đội nhân dân Điện tử, hội làng Gia Thụy được tổ chức hằng năm vào ngày mồng 9 và mồng 10 tháng 2 âm lịch để tưởng nhớ công ơn 4 vị Thành hoàng. Phần lễ được tổ chức long trọng. Phần hội thì dân làng tập trung tại ao phía trước sân đình nghe hát quan họ, chơi cờ người, chọi gà... và độc đáo nhất là hội thi bắt vịt dưới ao. Ba con vịt sẽ được thả xuống chiếc ao đình từ sáng ngày mồng 10, khoảng 3 giờ chiều cuộc thi bắt đầu. Trai tráng từng người một sẽ xuống bắt vịt, phần thưởng là con vịt bắt được và một số tiền nhỏ do các cá nhân tài trợ.
Để vinh danh công lao đánh giặc của 4 vị tướng và tín ngưỡng thờ cúng của người dân Gia Thụy, năm 1991, cụm di tích đình Gia Thụy-Gò Mộ Tổ được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia.
Bài và ảnh: MAI ANH