Trải qua rất nhiều thăng trầm, biến cố của thời gian, hiện, làng Hạ Thái còn khoảng một trăm hộ gia đình, doanh nghiệp theo nghề sơn mài được quy hoạch, xây dựng thành điểm công nghiệp. Gia đình ông Nguyễn Xuân Nam, chủ cơ sở sơn mài Nam Chủ, làng nghề Hạ Thái, đã có bốn đời theo nghề truyền thống cha ông. Ông tâm sự: “Con cháu chúng tôi cũng như nhiều hộ gia đình nơi đây vẫn đang duy trì nghề làm tranh sơn mài. Đó là cách chúng tôi gìn giữ nghề quý của địa phương”.
Sản phẩm sơn mài Hạ Thái từ khi bắt đầu đến khi hoàn thiện phải trải qua nhiều công đoạn kỹ thuật mới đảm bảo chất lượng. Theo truyền thống, quy trình làm ra một sản phẩm sơn mài gồm mười hai công đoạn. Các công đoạn này đều có liên quan chặt chẽ với nhau, nếu thiếu một công đoạn nào thì sản phẩm cũng không thể hoàn thiện và không đảm bảo độ bền cũng như tính mỹ thuật.
    |
 |
|
Sản phẩm sơn mài Hạ Thái mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. |
Người Hạ Thái thường dùng loại sơn dầu làm từ hạt điều trộn với đất phù sa sông Hồng theo tỉ lệ nhất định để tạo nên những sản phẩm có độ bóng, bền, đẹp. Công đoạn đầu tiên làm ra một sản phẩm sơn mài đó là chọn chất liệu cốt nền. Nếu như các sản phẩm sơn mài truyền thống chỉ dùng cốt nền tre, gỗ, thì ngày nay, người nghệ nhân có thêm sự lựa chọn là gốm và sứ. Tùy theo từng cốt nền mà người nghệ nhân sẽ sử dụng nguyên liệu cho phù hợp. Các công đoạn làm nghề cùng các loại nguyên liệu cũng có nhiều thay đổi, tiếp cận với nguồn nguyên liệu và kỹ thuật hiện đại, đồng thời, vẫn giữ được nét tinh túy, riêng biệt của nghề sơn mài truyền thống. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi người làm nghề phải kiên nhẫn, tỉ mỉ. Trong từng thao tác đều cần đến sự chính xác gần như tuyệt đối.
|
|
 |
|
Các sản phẩm sơn mài nổi bật với màu sắc rực rỡ. |
Bên cạnh việc kế thừa truyền thống nghề của cha ông, với sức sáng tạo mới, những nghệ nhân ngày nay đã tạo ra rất nhiều loại sản phẩm phong phú, đa dạng, với hình thức, mẫu mã đẹp, gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày như bình hoa, bát, khay... Ngoài các mặt hàng sơn mài, các sản phẩm làm sơn son thiếp vàng như đồ thờ, hoành phi, câu đối, tượng Phật… cũng được đôi bàn tay khéo léo của người nghệ nhân thể hiện bằng những đường nét tinh xảo. Sự óng ánh của màu sắc, sự tinh tế, duyên dáng của các họa tiết đã tạo nên nét hấp dẫn rất riêng cho các sản phẩm sơn mài Hạ Thái.
Bên cạnh rất nhiều sản phẩm phong phú trên thị trường, sơn mài Hạ Thái vẫn có chỗ đứng nhất định, là sự lựa đáng tin cậy của người tiêu dùng. Chị Trương Thị Ngoan, TP Hà Nội cho biết: “Sản phẩm sơn mài Hạ Thái có độ bền cao, màu sắc đẹp. Mỗi khi có nhu cầu, sơn mài Hạ Thái vẫn là lựa chọn đầu tiên của chúng tôi”.
|
|
 |
|
Một công đoạn làm ra sản phẩm tranh sơn mài. |
|
|
 |
|
Sản phẩm sơn mài Hạ Thái được người tiêu dùng ưa chuộng. |
Trong những bước chuyển biến của nền kinh tế thị trường, các sản phẩm sơn mài Hạ Thái với sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại không chỉ đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng trong nước, mà còn xuất khẩu ra nước ngoài. Những nghệ nhân của làng nghề sơn mài Hạ Thái vẫn đang vững vàng từng bước trên hành trình bảo tồn, phát huy vốn cổ, gìn giữ một nét văn hóa đặc trưng của dân tộc.
Bài, ảnh: HUYỀN TRANG, QUANG HƯNG