Hà Nội vốn xưa gọi là Kẻ Chợ - một trung tâm buôn bán, dịch vụ phát triển hàng đầu, dẫu rằng trong xã hội phong kiến tiểu nông, thương nghiệp ít được khuyến khích phát triển. Chọn lát cắt là những gánh hàng rong, triển lãm giúp người xem hình dung được các bà, các mẹ đầu cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX đã mưu sinh thế nào; qua đó thấy được đời sống vật chất thường ngày của Hà Nội xưa kia.
    |
 |
|
Ký họa của danh họa Tô Ngọc Vân. |
Triển lãm giới thiệu một tập hợp các phác thảo, tranh vẽ màu nước, được thực hiện bởi 15 sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương và giảng viên Ferdinand de Fénis trong khoảng thời gian từ năm 1925 đến 1929. Trong số này đáng chú ý có hai danh họa là Lê Phổ (1907-2001) học khóa I và danh họa Tô Ngọc Vân (1906-1954) học khóa II. Ký họa ai cũng biết là cách họa sĩ vẽ nhanh, nhằm ghi lại những nét chính, chủ yếu nhất, đồng thời ghi lại cảm xúc của người vẽ về thiên nhiên, cảnh vật, con người. Các họa sĩ đã xuống đường, đi đến từng ngõ phố để ghi ký họa lại sinh động những gánh hàng rong cùng thực khách.
|
|
 |
|
Ký họa của danh họa Lê Phổ. |
Điều đáng nói là những bức ký họa đều hết sức sống động. Có những bức ký họa không kém tranh hoàn chỉnh là bao. Các nghệ sĩ đã khắc họa tài tình thế giới bé nhỏ của những gánh hàng rong đang len lỏi khắp các con phố ở Hà Nội. Điểm độc đáo của những bức vẽ nằm ở sự miêu tả hấp dẫn các món ăn được bày bán và việc nắm bắt được nhạc tính trong tiếng rao được người bán hàng sử dụng mời gọi khách mua hàng.
Không chỉ là tranh, là ảnh quý về gánh hàng rong và những mái chợ truyền thống từ đầu thế kỷ trước, những tranh, ảnh này còn được đưa đến với khán giả theo cách ấn tượng qua bàn tay sắp đặt của nghệ sĩ nhiếp ảnh trẻ tài năng Duy Phương và phần thu âm tiếng rao của nghệ sĩ Đàm Quang Minh và nhóm Đông Kinh cổ nhạc.
Ngắm những bức ảnh và ký họa là cách để cho người xem, nhất là giới trẻ, biết được nhiều câu chuyện ở đằng sau. Chẳng hạn, món phở nổi tiếng Hà Nội ngày xưa là phở gánh, sử dụng bát chiết yêu loe miệng khá bé so với những bát tô hiện nay. Bởi ngày xưa các cụ chỉ ăn phở ít, lót dạ nên gọi là “quà phở” chứ không kiểu ăn hôm nay là “cơm phở” khi bát phở to uỵch, đầy những bánh, cốt ăn cho no, ít nhiều thiếu đi nét tinh tế ẩm thực.
Hà Nội bây giờ đang phấn đấu trở nên văn minh, thanh lịch. Những gánh hàng rong, ăn uống vỉa hè rồi sẽ thưa dần đi. Đó cũng chuyện hợp với quy luật. Nhưng những hình ảnh, ký họa và những tiếng rao còn được ghi lại để lưu truyền sẽ gợi nhớ về một Hà Nội cổ kính, bình dị ngày xưa.
Bài, ảnh: HOÀNG LINH